Učenici izdvojenog odeljena osnovne škole Dimitrije Tucović na Zlatiboru su 24.maja prigodim programom obeležili Dan slovenske pismenosti koji je posvećen Ćirilu i Metodiju.
Ovi vredni učitelji su ostali upamćeni kao “slovenski apostoli”, koji su stvorili glagoljicu, prvo pismo Slovena. Potom je usledilo prevođenje liturgijskih i biblijskih knjiga, čime su Ćirilo i Metodije postavili temelje slovenske pismenosti.
U Srbiji je Dan Ćirila i Metodija po prvi put ove godine obeležen kao državni praznik čime se Srbija priključila krugu slovenskih zemalja koje na ovaj način i zvanično odaju počast solunskim prosvetiteljima i misionarima.
Solunski svetitelji decenijama se zvanično proslavljaju u Rusiji, Poljskoj, Češkoj, Slovačkoj, a veliki ugled imaju i među narodima bivše Jugoslavije.
Đaci su u kraćem kolažu predstavili detalje o životu Ćirila i Metodija, kao i o njihovom radu na opismenjavanju i širenju hrišćanstva u slovenskim zemljama. U pripremi programa đacima su pomagale nastavnice srpskog jezika i književnosti Marija Vulović i Ksenija Bojović, kao i nastavnica istorije Ana Vasiljević.
Ćirilo i Metodije su rođeni u Soluni i verovatno su imali grčkog porekla, ali su, pošto je Solun bio okružen slovenskim stanovništvom, naučili dijalekt lokalnog življa.
Ćirilo je, prema knjizi „Život Ćirila”, bio najmlađi od sedam braće i njegovo kršteno ime je bilo Konstantin. Metodijevo kršteno ime je bilo Mihail, a ime Metodije je dobio kada se zamonašio na planini Uludag, u severozapadnoj Turskoj. Njihov otac Lav bio je visoki vizantijski vojni zapovednik (drungar), a njihova majka Marija je možda bila slovenskog porekla.
Braća su mladost proveli u Solunu, koji je u to vreme bio okružen Slovenima. Metodije je postao upravnik jedne arhontije u istočnoj Makedoniji, dok je Ćirilo, koji je odrastao na carskom dvoru, nakon završenih filozofskih i teoloških studija bio postavljen za bibliotekara Aja Sofije (crkve Svete Premudrosti) u Carigradu i učitelja filozofije na carigradskoj visokoj školi.
Godine 851. Ćirilo je, zbog svog poznavanja arapskog i hebrejskog jezika, postao član vizantijskog poslanstva arapskom kalifu u Samari da bi sa arapskim teolozima raspravljao o principu Svete Trojice i da bi poboljšao odnose između abasidskog kalifata i Vizantije, a 856. u doba političkih i crkvenih trzavica, Metodije je napustio svoj položaj arhonta i povukao se u manastir na planinu Uldag zvanu mizijski „Olimp” u Maloj Aziji. Malo kasnije je za njim došao i Ćirilo.
Po nalogu vizantijskog cara Mihaila III i Patrijarha Konstantinopolja Fotijusa, oba brata su 860. otišla kao misionari među tursko-tatarske Hazare u južnoj Rusiji da bi sprečili širenje judaizma. Ova misionarska misija je bila neuspešna, pošto je kasnije hazarski Kagan postavio judaizam kao nacionalnu religiju. Neposredno nakon povratka iz Rusije Ćirilo se zaposlio kao nastavnik filozofije na carigradskoj visokoj školi, a Metodije je postao iguman u manastiru gde je prebivao.
Kada je 862.godine poslanstvo moravskog kneza Rastislava zatražilo od cara Mihaila episkopa i sveštenike koji će propovedati na slovenskom jeziku hrišćansku veru Patrijarha Konstantinopolja je ovaj zadatak poverio Ćirilu i Metodiju.
Zadatak je bio težak i delikatan jer su na području prostrane Rastislavljeve države hrišćanstvo širili franački sveštenici iz regensburške i pasavske biskupije. Bojeći se njihovog političkog uticaja, Rastislav je u Vizantiji tražio oslonac protiv cara Ludviga Nemačkog, ispod čije se vlasti žestokom borbom istrgao. Rastislavljeva zamisao je bila da samostalna moravska crkva s domaćim sveštenstvom i vlastitim liturgijskim jezikom postane brana stranom uticaju.
Vizantija je udovoljila Rastislavljevoj želji i poslala mu Ćirila i Metodija. Braća su se za ovaj posao ozbiljno spremila: Ćirilo je sastavio prvo slovensko pismo (glagoljica) i na jezik makedonskih Slovena iz okoline Soluna (koji su od detinjstva dobro znali) preveli su najnužnije crkvene knjige. Na taj način su stvorili prvi slovenski književni jezik i postavili temelje slovenskoj književnosti.
Godine 863. braća su krenula na put i 864. su stigli knezu Rastislavu koji ih je gostoljubivo primio. Uspeh njihove misije, mnogobrojni učenici i narodne simpatije izazvali su reakciju latinskog klera. Glavni argument protivnika slovenske liturgije bila je tzv. trojezična teorija prema kojoj postoje samo tri sveta jezika na kojima se mogu vršiti verski obredi: hebrejski, grčki i latinski. Nakon trogodišnjeg boravka u Moravskoj, braća su pošla na put kako bi episkop zamonašio Metodija i nove slovenske sveštenike. Došavši u Panoniju, neko vreme su se zadržali na dvoru kneza Kocelja kako bi ga upoznali sa svojim radom na slovenskoj crkvenoj knjizi. Stekavši i tu mnogo učenika, pošli su u Veneciju, gde su morali da vode oštru polemiku s tamošnjim „trojezičnjacima“. Odatle nisu krenuli za Carigrad, gde je umoren car Mihailo, a vlast je preuzeo Vasilije I Makedonac, već su otišli u Rim. Papa Hadrijan je u slovenskim misionarima video dobre pomagače u borbi protiv osiljenih i neposlušnih franačkih nadbiskupa i njihovog suverena, te ih je svečano primio.
U Rimu se Ćirilo razboleo i ubrzo umro. Sahranjen je u Crkvi Svetog Klimenta, koja se nalazi u Rimu, oko 400 metara severno od Koloseuma, gde su sahranjene i njegove mošti. Mošti se nalaze u betonskom sarkofagu u kripti crkve i mesto su hodočašća mnogih Slovena. Iznad sarkofaga se nalazi više mermernih spomen-ploča, na kojima su ispisane izjave zahvalnosti za Ćirilov prosvetiteljski rad kod Slovena. Ploče su uglavnom sa tekstom „Kirilu Slovenskom, zahvalan ….. narod”, gde se nalaze zahvalnice Bugara, Rusa, Čeha, Slovenaca, Slovaka, Crnogoraca, Ukrajinaca, Hrvata, Makedonaca…
Po smrti Ćirila, Metodije je molio Papu Hadrijana da brata prenese u Solun i tamo ga sahrani (budući da su oni Solunci), ali Papa je odbio zahtev i dao nalog da se Ćirilo sahrani u gore pomenutoj bazilici, u znak zasluga za Rimsku državu i prosvetiteljski rad, kao i za činjenicu da je u Rim sa Krima doneo mošti Pape Klementa Prvog (po kome je i bazilika dobila ime), a koji je umro u egzilu.
Čim je Metodije došao u Panoniju, latinski sveštenici su ga napali kao jeretika, a kada je stigao u Moravsku (gde je Rastislava zbacio njegov sinovac, njitranski knez Svetopluk) lokalni biskupi su Metodija pozvali na svoj sinod, osudili ga i bacili u tamnicu, gde je ostao dve i po godine. Tek 873. godine, na papin nalog, Metodije je pušten iz tamnice, ali je slovenska liturgija zabranjena. Kako je Metodije ipak nastavio svoju delatnost, te se slovensko bogosluženje sve više širilo po Moravskoj, protiv njega je podignuta optužnica u Rimu, te je 879. pozvan pred papu da se opravda. Papa Jovan VIII, nastojeći da ne ošteti rimske pozicije u Moravskoj, potvrdio je slovensko bogosluženje bulom Marljivost tvoja (Industriae tuae) iz 880. godine. Isto je učinio i carigradski patrijarh Fotije 882. godine.
Metodije je u Moravskoj preveo na slovenski jezik Bibliju. Nakon njegove smrti, u Moravskoj je zabranjena slovenska liturgija, a knez Svetopluk je prognao njegove učenike. Neki od njih su prodati u ropstvo, a neki su uspeli da se sklone u Bugarsku, Makedoniju, Rašku i primorsku Hrvatsku, gde su nastavili svoj rad.
Prevodom liturgijskih i biblijskih knjiga, Ćirilo i Metodije su udarili temelje slovenskoj pismenosti. Njihovi učenici Kliment i Naum su sastavili pismo ćirilicu.